Wet Huis voor klokkenluiders

Het aanvullende onderzoeksrapport en de evaluatie van de Wet Huis voor klokkenluiders is afgerond. Voor het einde van het jaar volgt een inhoudelijke reactie.

Uit de voortgangsrapportage blijkt dat het interim-bestuur van het Huis voor Klokkenluiders van oordeel is dat het goed is de komende jaren nader ervaringen op te doen met het Huis om bij de evaluatie van de wet in 2021 tot verbeteringen van de wet te kunnen komen. De minister heeft de wijziging van de Wet Huis voor klokkenluiders in verband met de motie-Bikker inmiddels in gang gezet en verwacht dat het mogelijk is de ontwerptekst voor het eind van dit jaar in consultatie te brengen.

Het interim-bestuur van het Huis voor klokkenluiders is doende met de implementatie van de aanbevelingen van het rapport-Ruys. Een aantal aanbevelingen is inmiddels uitgevoerd, waaronder het vaststellen van een bestuursreglement. Uiterlijk 1 september a.s. zal het interim-bestuur van het Huis een voortgangsrapportage aanleveren, waarin in verband met aanbeveling 22 van het rapport-Ruys ook het wettelijk kader aan de orde zal komen. Op dat moment zal worden bezien welke overige wijzigingen, naast de wijziging van de wet in verband met de motie-Bikker c.s., die ziet op uitbreiding van het wettelijk benadelingverbod, noodzakelijk zijn. De minister heeft toegezegd beide Kamers zo spoedig mogelijk na ontvangst van de voortgangsrapportage te zullen informeren over de omvang en het tijdpad van het wetgevingstraject.

Uit de brief van de minister blijkt het volgende:

• het interimbestuur heeft aan de hand van de aanbevelingen een metaplan opgesteld;
• er wordt zo spoedig mogelijk en op de aangegeven wijze een nieuw bestuur voor het Huis voor Klokkenluiders geformeerd, dat bestaat uit een voorzitter en twee leden;
• op de langere termijn zal worden bezien op welke onderdelen een wetswijziging nodig is;

In de brief wordt een toelichting gegeven op het voorgenomen wijzigingsvoorstel op de Wet Huis voor Klokkenluiders waarin voorzien wordt in een uitbereiding van de wet tot degene die anders dan uit dienstbetrekking arbeid verricht of heeft verricht die een melding doet van een vermoeden van een misstand. Het wetsvoorstel tot wijziging van de Wet Huis voor klokkenluiders zal naast uitbreiding van het benadelingsverbod tevens enkele reeds aangekondigde reparaties bevatten. De bepaling in artikel 7 dat de afdeling onderzoek van het Huis bij het niet doen van onderzoek hiervan tevens melding doet aan de werkgever zal worden geschrapt en enkele andere kleine verbeteringen zullen worden aangebracht.

Op 1 maart 2016 heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel Huis voor Klokkenluiders met algemene stemmen aangenomen. De afdeling advies zal werknemers adviseren om misstanden eerst intern te melden en krijgt hiertoe een wettelijk taak. Binnen het Huis worden een afdeling advies en een afdeling onderzoek ingericht, die elk een eigen wettelijke taak hebben en eigen verantwoordelijkheden kennen.

• De afdeling advies (1) beoordeelt of sprake is van een vermoeden van een misstand (2) verwijst naar een bevoegde toezichthouder of inspectie (3) beziet of het vermoeden eerst intern is gemeld (4) geeft algemene voorlichting over het omgaan met een vermoeden van een misstand;

• pas nadat het vermoeden niet binnen een redelijke termijn en naar behoren is behandeld, kan een werknemer bij de afdeling onderzoek terecht. Als naar het oordeel van de afdeling advies van een melder in redelijkheid niet kan worden gevraagd dat hij het vermoeden van een misstand meldt bij de betrokken organisatie kan hij wel direct bij de afdeling onderzoek terecht;

• de afdeling onderzoek (1) heeft tot taak op basis van een verzoekschrift een onderzoek in te stellen naar het vermoeden van een misstand en kan ook een onderzoek doen naar de wijze waarop de werkgever zich jegens de werknemer heeft gedragen naar aanleiding van een melding van een vermoeden van een misstand (2) beziet door middel van een ontvankelijkheidsonderzoek of een onderzoek door het Huis noodzakelijk is (3) formuleert algemene aanbevelingen over het omgaan met een vermoeden van een misstand;

• de leden en medewerkers van het Huis worden benoemd in de afdeling advies óf de afdeling onderzoek en kunnen geen deel uitmaken van de beide afdelingen;

• de te goeder trouw en naar behoren handelende werknemer die een melding doet van een vermoeden van een misstand mag niet vanwege zijn melding worden benadeeld in zijn rechtspositie;

• er wordt een nieuw artikel 7: 658c BW opgenomen: ‘De werkgever mag de werknemer niet benadelen als gevolg van het te goeder trouw en naar behoren melden van een vermoeden van een misstand als bedoeld in artikel 1, onderdeel d. van de Wet Huis voor klokkenluiders tijdens en na de behandeling van deze melding bij de werkgever of de daartoe bevoegde instantie’;

• organisaties met meer dan 50 werknemers zijn wettelijk verplicht een interne regeling voor de omgang met klokkenluiders op te stellen;

• in artikel 27 WOR wordt de instemmingsplicht opgenomen voor elk voorgenomen besluit tot vaststelling, wijziging of intrekking van de interne procedure voor het omgaan met het melden van een vermoeden van een misstand.

De wet Huis voor Klokkenluiders zal naar verwachting op 1 juli 2016 in werking treden. Het adviespunt heeft een informatiepakket samengesteld voor de private en de semipublieke sector (zoals bijvoorbeeld zorginstellingen, woningcorporaties en onderwijsinstellingen). Dit informatiepakket bestaat uit een informatiebrief en een modelregeling met bijbehorende toelichting.