Arbeidsomstandigheden

De minister presenteert het Meerjarenplan van de Arbeidsinspectie 2023-2026. Daaruit volgt dat de Inspectie zich zal richten op:

• arbeidsuitbuiting en ernstige benadeling
• uitzendbureaus
• internationaal, schijnconstructies en cao-naleving
• toezicht Suwi/toezicht sociaal domein
• PSA, arbeidsdiscriminatie en fysieke belasting
• blootstelling aan gevaarlijke stoffen
• asbest
• procesveiligheid Brzo/ARIE
• certificatie en markttoezicht
• goed werkgeverschap in sectoren en ketens
• trends en ontwikkelingen

In haar brief van 22 december 2022 gaat de minister in op de Regeling tegemoetkoming stoffengerelateerde beroepsziekten (TSB), die per 1 januari 2023 in werking is getreden.

In haar brief van 22 december 2022 gaat de minister in op het als standaardwerkwijze hanteren door de Arbeidsinspectie van de Gedifferentieerde Aanpak Ongevalsonderzoek (GAO) op basis van alle inzichten en ervaringen van de afgelopen jaren (www.nlarbeidsinspectie.nl/handreiking-onderzoek-arbeidsongeval). De GAO biedt naast het ongevalsonderzoek door de Arbeidsinspectie, de mogelijkheid voor (welwillende) werkgevers om zelf onderzoek te doen naar bepaalde meldingsplichtige arbeidsongevallen ( www.zelfinspectie.nl/ongevalsonderzoek).

In de brief van 20 juni wordt ingegaan op het SER-advies over hybride werken en wordt de Agenda voor de toekomst van hybride werken gepresenteerd.

In de brief van 20 mei jl. wordt ingegaan op een onderzoek naar de effecten van invoering van de tijdelijke maatregelen RVU en Maatwerkregeling Duurzame Inzetbaarheid en Eerder Uittreden (MDIEU). Het blijkt dat deze maatregelen niet alleen een forse impuls aan de duurzame inzetbaarheid van werkenden geven, maar ook ruimte bieden voor eerder uittreden.

Er worden in cao’s steeds meer afspraken gemaakt over eerder uittreden. Ook is er een duidelijke toename te zien in het aantal personen dat gebruikmaakt van een RVU. De toename in het aantal MDIEU-subsidieaanvragen laat zien dat sectoren bereid zijn om te investeren in de duurzame inzetbaarheid van hun werkenden. Het onderzoek over cao-afspraken laat zien dat de RVU-regeling vaak wordt toegespitst op werknemers die het vanwege de zwaarte van hun werk en/of hun lange arbeidsverleden het meest nodig hebben om eerder uit te kunnen treden.

In de brief van 27 juni jl. wordt aangekondigd dat de Regeling tegemoetkoming stoffengerelateerde beroepsziekten (TSB) op 1 januari 2023 in werking zal treden. De regeling gaat starten met drie beroepsziekten: longkanker door asbest, allergisch astma en chronische encephalopathie. In de brief gaat de minister in op het moment van openstelling van de regeling en de risico’s die daarbij spelen, wordt het proces toegelicht om te komen tot een selectie van beroepsziekten waarvoor de regeling gaat gelden, evenals de keuze voor de drie eerste beroepsziekten.

Beroepsziekten- gevaarlijke stoffen

In zijn brief van 28 april jl. geef de minister een overzicht van de stand van zaken in het beleid gericht op het terugdringen van stoffengerelateerde beroepsziekten. Ingegaan wordt op:

• het vaststellen van nieuwe wettelijke grenswaarden;
• de Regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB);
• de oprichting van een Landelijk Expertisecentrum voor Stoffengerelateerde Beroepsziekten (LEXCES);
• de positie van de bedrijfsarts ter bevordering van preventie van beroepsziekten;
• het in het leven roepen van het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen (ISBG);
• verbetering van de handhaving door de Arbeidsinspectie.

Testen op alcohol- en drugs Brzo-bedrijven

In de brief van 10 mei jl. gaat de minister in op het wetgevingstraject dat moet leiden tot een wettelijke regeling in de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) voor het afnemen van testen op alcohol en drugs bij bedrijven die vallen onder het Brzo 2015. Daarmee wordt het mogelijk om onder stringente voorwaarden en voor specifieke functies en functiegroepen bij Brzo-bedrijven op alcohol en drugs te testen. Uitgangspunt van de voorgestane wettelijke regeling is dat de werkgever een goed AD-beleid (alcohol en drugs) binnen zijn bedrijf geïmplementeerd heeft. Dit beleid vormt een noodzakelijke voorwaarde voor het mogen testen.

In zijn brief gaat de minister in op:

• de ontwikkeling van een agenda voor de toekomst van hybride werken;
• het blijvend stimuleren van (vitaal) thuiswerken.

De stap naar hybride werken vormt een pijler in een toekomstgerichte invulling van het werk (Future of Work). De kennis, maatregelen en ervaringen uit de praktijk en het SER-advies dat op korte termijn gereed zal zijn, zullen bijdragen aan een goede vormgeving van hybride werken door werkgevers, werknemers en overheid. Het kantelpunt van het dringend advies tot thuiswerken om besmettingen tegen te gaan, naar hybride werken met een brede doelstelling, schept kansen om de inrichting van het werk toekomstvast te maken, waarbij een balans gevonden wordt tussen het welzijn van medewerkers, het organisatiebelang en het realiseren van maatschappelijke doelen.

In zijn brief informeert de staatssecretaris de Tweede Kamer over de Regeling tegemoetkoming stoffengerelateerde beroepsziekten, de voortgang van de inrichting van het Landelijk Expertisecentrum voor Stoffengerelateerde Beroepsziekten (LEC-SB) en de uitkomst van de doorlichting van het wettelijk instrumentarium op het gebied van gevaarlijke stoffen.

De minister informeert over de voortgang van het totale pakket aan maatregelen voor de implementatie van het advies van de commissie Vergemakkelijking Schadeafhandeling Beroepsziekten (commissie-Heerts):

• verbeteren infrastructuur voor kennis, diagnose en behandeling van beroepsziekten door het oprichten van een landelijk expertisecentrum schadeafhandeling beroepsziekten (LEC-SB), met als belangrijkste (inhoudelijke) taken: (1) het ontwikkelen, bundelen, bevorderen en ondersteunen van kennis; (2) preventie en vroegsignalering van beroepsziekten bevorderen; (3) verbeteren van de toegankelijkheid van de arbeidsgeneeskundige zorg (diagnose, behandeling, snelle verwijzing, ondersteuning van arboprofessionals en hun beroepsorganisaties); (4) het verzorgen en ondersteunen van de adviesrol van de deskundigenpanels, inclusief het onderhoud en de verdere uitbreiding van de lijst van ernstige stoffengerelateerde beroepsziekten;
• er komt een financiële tegemoetkomingsregeling voor (ex-)werkenden die lijden aan een ernstige ziekte die is ontstaan door het werken met gevaarlijke stoffen. De eenmalige vaste tegemoetkoming (in lijn met de asbest- en OPS-regeling) is geen schadevergoeding maar vormt een erkenning van het feit dat men door participatie aan het arbeidsproces ziek is geworden. Het streven is om de regeling in werking te laten treden op 1 juli 2022;
• er worden extra maatregelen getroffen in het kader van preventie van beroepsziekten.

De commissie Vergemakkelijking Schadeafhandeling Beroepsziekten (commissie-Heerts) heeft haar advies uitgebracht over de voorgestelde verbeterde kennisinfrastructuur.

Door het Trimbosinstituut is een handreiking opgesteld om werkgevers te ondersteunen bij het opstellen en versterken van het ADM-beleid binnen de organisatie. Met de oplevering van de handreiking kunnen werkgevers en werknemers aan de slag om op de werkvloer de problematiek bespreekbaar te maken en aan te pakken, om vervolgens een goed alcohol-, drugs- en medicijnbeleid in te richten. Zie https://www.trimbos.nl/aanbod/webwinkel/product/inf107-alcohol-drugs-medicijnen-en-werk.

In zijn brief informeert de minister over de Maatwerkregeling Duurzame Inzetbaarheid en Eerder Uittreden (MDIEU) en gaat onder meer in op:

1. de hoofdpunten van de subsidieregeling: de subsidie wordt verleend aan samenwerkingsverbanden van sociale partners op sectoraal niveau en wordt van daaruit doorgeleid aan werkgevers/organisaties binnen de sector. Van het subsidiebedrag moet ten minste 25% worden ingezet voor investeringen in duurzame inzetbaarheid. De overige 75% van het subsidiebedrag mag worden ingezet als bijdrage in de kosten die werkgevers moeten maken voor Regelingen voor vervroegde uittreding (RVU’s);

2. de planning en openstelling van de aanvraagtijdvakken;

3. een menukaart voor duurzame inzetbaarheid. De maatregelen in de activiteitenplannen dienen gericht te zijn op het structureel verankeren van de aandacht voor duurzame inzetbaarheid. De menukaart wordt beschikbaar gesteld op www.uitvoeringvanbeleidszw.nl;

4. een handreiking voor de uitvoering van regelingen voor vervroegde uittreding. Werkgevers mogen van 1 januari 2021 tot en met 31 december 2025 hun oudere werknemers die maximaal 36 maanden verwijderd zijn van hun AOW-leeftijd een RVU aanbieden, waarbij er tot € 22.164 geen fiscale heffing hoeft te worden betaald. Een handreiking voor het maken van afspraken in dit kader is ook beschikbaar op voornoemde website.

• In de brief van 9 november wordt het eindrapport ‘Evaluatie wijziging Arbowet juli 2017’ gepresenteerd.
• In de brief van 9 november wordt een toezegging gedaan voor een tegemoetkoming voor slachtoffers van ernstige beroepsziekten door blootstelling aan gevaarlijke stoffen en voor een versterking van de kennisinfrastructuur op het terrein van deze stoffen. Beide tegemoetkomingen worden gefinancierd uit een verhoging van de Aof premie. Ook wordt een verkenner aangesteld om met concrete voorstellen te komen voor de voorgestelde verbeterde kennisinfrastructuur. Beoogd wordt de regeling per 1 juli 2022 in werking te laten treden.
• In de brief van 16 november wordt een adviesaanvraag aan de SER aangekondigd over thuiswerken en wordt ingegaan op verschillende verplichtingen van werkgever en werknemer in het kader van thuiswerken.

In de brief van 10 september 2020 wordt ingegaan op het advies en de aanbevelingen van de commissie vergemakkelijking schadeafhandeling beroepsziekten (de commissie VSAB). Voorts wordt ingegaan op het voorstel voor een financiële tegemoetkoming aan slachtoffers, op het voorstel voor een verbeterde infrastructuur voor kennis, diagnose en behandeling van beroepsziekten en worden de maatregelen besproken die een versterking van het reeds bestaande beleid impliceren, namelijk de intensivering van de preventie van beroepsziekten, handhaving en toezicht, en de verbetering van de bedrijfsgezondheidszorg.

Om het risico van het werken onder invloed van alcohol of drugs te voorkomen of te beperken worden de volgende maatregelen voorbereid:

• er wordt gestart met het toestaan van alcohol- en drugstesten bij bedrijven die vallen onder het Besluit risico’s zware ongevallen 2015 (Brzo). Er wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheid voor het creëren van een wettelijke grondslag, als sluitstuk van een breder ADM-beleid binnen een onderneming door middel van een wijziging van de Arbowet, waarmee het mogelijk wordt alcohol- en drugstesten af te nemen, onder stringente voorwaarden en alleen voor specifieke functies die cruciaal zijn voor de veiligheid binnen de Brzo-bedrijven. Ook deze beroepen zullen expliciet in de wet worden opgenomen. De randvoorwaarden worden nader uitgewerkt bij algemene maatregel van bestuur. Uitgangspunt van de wet is dat het hebben van een goed ADM-beleid een noodzakelijke voorwaarde is voor het mogen testen op alcohol en drugs. Het streven is om in het voorjaar van 2021 het wetsvoorstel aan de Tweede Kamer aan te bieden;
• ook wordt een wetsvoorstel voorbereid waarin voor specifieke functiegroepen bij niet-Brzo bedrijven een wettelijke grondslag wordt gecreëerd;
• er wordt ingezet op het versterken van een deugdelijk ADM-beleid binnen ondernemingen.

Het tijdens werktijd controleren op het gebruik van alcohol en drugs is op grond van de AVG alleen toegestaan als daar een wettelijke grondslag voor is, het noodzakelijk is en daarnaast passende maatregelen getroffen worden om de inbreuk op de privacy en grondrechten van de werknemer te minimaliseren. In zijn brief kondigt de staatssecretaris het voornemen aan om de voorbereidingen te starten om het afnemen van testen op alcohol en drugs op de werkplek in specifieke risicovolle situaties mogelijk te maken. Dit gebeurt langs drie lijnen:

• het mogelijk maken van alcohol- en drugstesten in de Brzo-sector (ondernemingen waarop het Besluit risico’s zware ongevallen van toepassing is) bij voor de veiligheid cruciale functies;
• het creëren van een wettelijke grondslag voor alcohol- en drugstesten in specifieke situaties met een groot veiligheidsrisico; en
• het verder versterken van de aanpak tegen alcohol en drugs binnen ondernemingen.

De onafhankelijke commissie ‘Vergemakkelijking Schadeafhandeling Beroepsziekten’ is ingesteld en heeft als opdracht gekregen aanbevelingen op te stellen voor een betere organisatie van het proces van schadeafhandeling bij beroepsziekten door blootstelling aan gevaarlijke stoffen.

In zijn brief gaat de minister in op:

De verkenning effectievere handhaving Wml in wegtransport. In samenwerking met de Inspectie SZW worden de mogelijkheden onderzocht om bestaande onduidelijkheden weg te nemen of te verhelderen, zodat de naleving bevorderd wordt en de effectiviteit van de handhaving verbeterd kan worden. Dit onderzoek richt zich specifiek op de volgende vier onderdelen:

• de mogelijkheden om te verduidelijken of en wanneer detacheringsregels van toepassing zijn op internationale wegvervoerders;
• de mogelijkheid om specifieke regels op te nemen voor het internationaal transport ter verduidelijking of aanpassing van de reikwijdte van de Wml aan het bestaande Europeesrechtelijke kader;
• de mogelijkheid om informatie op te vragen ten aanzien van daadwerkelijk gewerkte uren in Nederland of het buitenland;
• de mogelijkheden om constructies aan te pakken waarbij gebruikgemaakt wordt van een laag minimumloon, aangevuld met daggeldvergoedingen.

Oprichting Europese Arbeidsautoriteit (ELA):

• efficiëntere samenwerking tussen lidstaten om te komen tot effectievere grensoverschrijdende handhaving;
• bijdragen aan eenduidige en consistente informatievoorziening richting werknemers en werkgevers;
• bemiddelen bij geschilpunten over de interpretatie van EU-regelgeving op het terrein van grensoverschrijdende arbeid en sociale zekerheid.

De Stichting van de Arbeid heeft aangegeven dat er bij haar leden onvoldoende draagvlak is voor de oprichting van een Expertise Centrum Causaliteit Beroepsziekten (ECCB). Werkgevers zijn van mening dat een ECCB niet aansluit op de omvang en aard van de problematiek. Door het ontbreken van draagvlak bij werkgevers ontbreekt een belangrijke pijler onder dit initiatief. De minister ziet zich daarom genoodzaakt de voorbereidende werkzaamheden voor de oprichting van het ECCB te staken.

Het voorstel tot wijziging van het Arbeidsomstandighedenbesluit strekt tot implementatie van richtlijn 2013/35/EU van het Europees Parlement en de Raad van 26 juni 2013 betreffende de minimumvoorschriften inzake gezondheid en veiligheid met betrekking tot de blootstelling van werknemers aan de risico’s van fysische agentia. De richtlijn moet uiterlijk 1 juli 2016 geïmplementeerd zijn.